Mens en samenleving: lezing prof. Paul Verhaeghe, idee 2:

Mens en samenleving: lezing prof. Paul Verhaeghe, idee 2:

"Universiteiten, dat zijn toch kennisbedrijven die competenties moeten ontwikkelen bij studenten zodat ze regelrecht het bedrijfsleven kunnen instappen?

Ten einde dit te bevorderen deden een aantal prominenten in de loop van het crisisjaar 2011 heel concrete voorstellen: verhoog het inschrijvingsgeld voor alle opleidingen die niet aansluiten bij het bedrijfsleven, verlaag het voor alles wat wel rendeert; wie hardleers is en toch kiest voor een niet-rendabele opleiding, die moet bestraft worden met een kortere of zelfs helemaal geen uitkeringsgerechtigde periode. 

Als klap op de vuurpijl kwam het voorstel om kleuters te screenen op hun vaardigheden, zodat ze meteen de juiste economische richting kunnen ingestuurd worden.

De aanvankelijke doelstellingen zijn nobel: laat ons uitgaan van vaardigheden die belangrijk zijn in het beroepsleven, zodat jonge mensen straks alle kansen krijgen om hun weg te banen, los van alle religieuze en ideologische poespas. Het doel heet dan zelfmanagement en ondernemerschap: jongeren moeten zichzelf beschouwen als bedrijf, waarbij kennis en vaardigheden in eerste en laatste instantie een economisch belang hebben waarmee zij hun marktwaarde kunnen verhogen."

* Het screenen van kleuters en het "straffen" van studenten die een opleiding kiezen 'die niet aansluit bij het bedrijfsleven' dat is er ver over. Is het niet onze taak (als opvoeders, volwassenen, leerkrachten,...) om kinderen en tieners te stimuleren in iets wat ze graag doen i.p.v. enkel te focussen in waar ze goed in zijn (die 2 zaken komen trouwens toch meestal overeen: kinderen doen graag dingen waar ze goed in zijn). En dit alles in functie van 'de economie'. Ik vind dat we meer moeten kijken naar de mensen zelf, naar hoe we een meerwaarde kunnen zijn voor de maatschappij. Want elk talent, elke persoon kan op zijn manier een meerwaarde zijn voor anderen en de samenleving. Wij (de maatschappij) moeten enkel ons beeld aanpassen: van puur economisch nut naar maatschappelijk-sociaal nut (waarvan economie 1 van de delen is, maar niet het enige deel). Een mens is zoveel meer dan een pion in de economie (of dit zou toch het geval moeten zijn). We moeten af van de overtuiging dat economie het enige is dat ons (als individu EN als maatschappij) staande houdt. Zoals in mijn idee 1: er is zoveel meer dan geld, zaken die ons echt gelukkig maken. En daar moeten we jongeren voor warm maken: doe een richting die je wil doen, die je graag doet, ongeacht of je er veel mee kan verdienen of niet. Er zijn massa's competenties die misschien niet leiden tot het bedrijfsleven, maar die ze wel nodig hebben in het leven met anderen, die ze nodig hebben voor hun ontspanning,... Ik vind dat we jongeren niet moeten boetseren naar de jobomschrijvingen die er zijn, maar dat we jobs moeten zoeken die passen bij hoe de jongere is. DUS de jongeren gewoon dingen aanbieden, hen (zeker in de lagere school) algemene kennis over allerlei zaken aanbieden, zodat ze zelf nemen wat zij willen onthouden. Op het einde van hun schoolloopbaan (of ze nu naar universiteit gaan of niet) kan er dan gekeken worden wat er als job het best bij hun ontwikkelde competenties en voorkeuren past.

Gisteren naar Cafe Corsari gekeken, waar er 2 dames waren die het volgende zeiden: "In Spanje is er 64% jeugdwerkloosheid, de jeugd daar is eigenlijk een verloren generatie. De leerlingen in België  moeten nu al nadenken met welke job ze veel kans maken op de arbeidsmarkt."
Ook hier is 'het bedrijfsleven' blijkbaar de belangrijkste norm om ons leven op te beoordelen, met andere woorden: wanneer je geen (goede) job hebt, beteken je niks voor de maatschappij. Ik vind dit een absurde gedachte. Ok, werken is belangrijk, omdat je er geld mee verdient (en zo dus dingen kunt verwerven die je wil, vb. een huis afbetalen, een reis maken,...). Maar daar eindigt het voor mij. Werken is voor mij zeker niet het allerbelangrijkste, er zijn andere, belangrijkere dingen in het leven. Het werken gebeurt enkel in functie van die andere, belangrijkere dingen. Behalve wanneer je een job beoefent uit overtuiging, uit idealisme. Dan doe je het puur voor het genot van de job (en je wordt er nog voor betaald ook). Maar ik denk dat er heel weinig mensen zijn die op die manier over hun werk denken. Ik vind dat kinderen (en volwassenen eigenlijk ook) vooral een beroep, hobby's moeten kiezen waar ze (ook) plezier aan beleven, i.p.v. te kijken 'wat het meeste opbrengt', 'waar er een grote toekomst in is'.

Volgende zinnetje van prof. Paul Verhaeghe kan ik in 2 delen splitsen: "De aanvankelijke doelstellingen zijn nobel: laat ons uitgaan van vaardigheden die belangrijk zijn in het beroepsleven //zodat jonge mensen straks alle kansen krijgen om hun weg te banen los van alle religieuze en ideologische poespas." Deel 1 past bij hetgeen ik hierboven besproken heb; deel 2 vind ik wel juist. De leerlingen en studenten moeten ALLE kansen krijgen om hun (eigen) weg te banen, zonder dat religieuze en ideologische instanties ze in een bepaalde richting 'pushen'.

Ik denk dat leerkrachten in het basisonderwijs tegenwoordig meer oog hebben voor de leerlingen waarmee ze dagelijks omgaan, dan voor de competenties die belangrijk zijn in het beroepsleven. Okee, leerkrachten helpen de leerlingen om hun competenties te ontwikkelen, maar dit is niet enkel met het oog op hun beroepsleven. Het gaat ook om menselijke contacten, respect opbrengen voor anderen, omgaan met de multiculturele samenleving, het verkeer,... 

Hoewel: gisteren heb ik op de boekenbeurs toch een methode voor op de basisschool gezien, waar vooral de nadruk gelegd werd in welk talent de kinderen uitblinken (wat op zich niet verkeerd is). Maar daaraan werd dan in het 5e en 6e leerjaar beroepen en studierichtingen gekoppeld. Ik ga ervan uit dat ze dit vooral doen om de leerlingen te helpen bij het kiezen, omdat ze overspoeld worden door keuzemogelijkheden. Maar eigenlijk komt het dan neer op wat prof. Paul Verhaeghe zegt in idee 2. Misschien moeten ze het anders aanpakken, leerlingen niet zo vastpinnen op die enkele talenten die ze hebben, maar ook luisteren naar wat ze graag doen; hen gewoon voor zichzelf laten inzien waar ze goed in zijn, wat ze graag doen, welke beroepen welke kenmerken en competenties vragen. Want ik heb ook ergens gelezen of gehoord dat talent niet de allesbepalende factor is, maar dat doorzetting en het 'willen bereiken van iets'  vaak doorslaggevender zijn. Dus de vraag is niet: "Welke jobs zijn belangrijk voor de economie?" (en daar de studenten 'induwen'). De vraag moet eigenlijk aan de jongeren gesteld worden: "Wat doen jullie graag, wat willen jullie (bereiken)?" We moeten hen enkel helpen dit te realiseren.